Entretidos coa independencia

Xosé A. Gaciño

Téñennos entretidos coa polémica sobre a imposíbel independencia de Cataluña, mentres Rajoy conta unha de fadas a propósito do último cumio da UE, inmediatamente frustrante (o de xuño, polo menos, mantivo certas expectativas moderadamente esperanzadoras durante os meses de verán: en canto regresaron de vacacións, xa se encargaron os gobernantes alemáns de frustralo). Resulta curioso, por certo, que un dos aspectos da polémica sexa a posibilidade de que unha Cataluña presuntamente independente poida seguir integrada na Unión Europea. Á vista do proceso de conxelación que vai avanzando de cumio en cumio, non sería desatinado pensar que, ao remate das elucubracións sobre o estado catalán, sexa a propia UE a que estea en perigo de desintegración e sexa preferíbel saír dunha Unión Europea atascada nun canellón sen saída.

Resulta patético contemplar a escalada de bravatas, insultos, descualificacións e ameazas que se está a producir, desde unha parte e desde a outra, en torno a unha mera hipóteses que nin sequera está realmente deseñada. Que, de momento, non pasa de ser carnaza electoral, aproveitando o éxito dunha manifestación cidadá, ou, en todo caso, unha iniciativa voluntarista, convencidos todos de que, tal e como está a lexislación vixente e o partido que conta con maioría absoluta nas Cortes Xerais, non hai ningunha posibilidade de que tal iniciativa prospere.

Confiemos en que toda esta histeria polo menos se modere despois das eleccións autonómicas catalás, unha vez que o voto popular concrete as posicións de forza de cadaquén, a partir das cales abrir as necesarias canles de diálogo. Pero xa se sabe que, ás veces, non resulta fácil controlar esta sorte de movementos: os aprendices de bruxo vense desbordados polos seus xogos populistas, entre sentimentais e interesados, e as marxes de diálogo –xa moi limitadas nesta cuestión– desvanécense.

En calquera caso, sexan cales sexan os resultados electorais e sen entrar no nivel de prioridade que debería ter este asunto nos actuais momentos de crise, a tensión creada polas reivindicacións máis ou menos independentistas (algúns dos protagonistas eluden o propio termo de “independencia”) reflicte un certo fracaso no deseño dun Estado das autonomías que, no seu momento, se presentaba como a solución case perfecta a un problema histórico, froito do centralismo importado polos Borbóns, enquistado nos longos períodos de caciquismos e ditaduras dos séculos XIX e XX, e que só se tratou de canalizar nos momentos de réximes democráticos (nas dúas repúblicas e no actual, o máis prolongado no tempo). Parece que bastan unha simple manifestación (por moi concorrida que fose) e unha proposta oportunista dun goberno afogado pola crise para que o moi constitucional Estado das Autonomías sexa posto en cuestión polos mesmos que non admiten reformas constitucionais, salvo as que garanten a prioridade dos bancos para cobrar a débeda pública.

Entre polémicas e demagoxias, empezan a saír do armario centralistas de corazón que, ate agora, exerceran de autonomistas de conveniencia. É a outra cara do striptease político dos que levaban con discreción o seu obxectivo independentista, exercendo o autonomismo co mesmo sentido de conveniencia que os outros.

Soa menos romántico, pero quizais fose mellor deixar o corazón no armario e colocar en primeiro termo as conveniencias, mesmo se fai falta reformar a Constitución (que xa vai sendo hora).